در این گردهمایی در قلعه پراگ - مکانی گسترده از کاخ‌ها و کلیساها که زمانی مقر پادشاهان بوهم (Böhmen) بود- نمایندگانی از ۲۷کشور عضو اتحادیه به همراه مقامات کشورهایی از حوزه بالکان و اروپای شرقی و نیز بریتانیا و ترکیه حضور داشتند. روسیه و متحد و همسایه‌اش بلاروس به اجلاس دعوت نشده بودند.

ائتلافی مبهم و متزلزل
نخستین نشست سران سیاسی اروپا از روز پنجشنبه آغاز شد. امانوئل مکرون ایده برگزاری چنین اجلاسی را در ماه می و اندکی پس از انتخاب دوباره به عنوان رئیس‌جمهور فرانسه مطرح کرد. پیشنهاد وی شامل اجرای یک تشکیلات سیاسی گسترده‌ و فراتر از اتحادیه اروپا در اروپاست؛ کشورهایی که نمی‌توانند، نمی‌خواهند و یا نباید به اتحادیه بپیوندند. هدف تشکیل پلتفرم جدید، گفتمان سیاسی و بررسی بسیاری از موضوعات دیگر عنوان شده است.
با وجود این، منتقدان مجمع سیاسی اروپا مدعی هستند تشکل نو می‌تواند در راستای گسترش نیافتن اتحادیه به کشورهای اروپایی که هنوز از شرایط لازم برای عضویت در این اتحادیه برخوردار نیستند، تأثیرگذار باشد. آن‌ها همچنین نگران هستند این مجمع باوجود تشکیل جلسه یک یا دو بار در سال فاقد هرگونه نفوذ یا محتوای واقعی باشد و تنها به محلی برای حرف‌های بی‌ثمر تبدیل شود. شورای اروپا که ناظر اصلی حقوق بشر در اروپاست از تشکیل این مجمع سردرگم شده است. دنیل هولتگان، سخنگوی این شورا در توییتی متذکر شد: مجمع سیاسی اروپا همچنان نیاز به تعریف دارد. او گفت: «در زمینه حقوق بشر، دموکراسی و حاکمیت قانون، چنین مجمع حامی‌ اروپایی در حال حاضر وجود دارد و آن شورای اروپاست!» رهبران ۴۴ کشور، از انگلیس که به‌تازگی از اتحادیه خارج شده تا ایسلند و سوئیس که اصلاً عضو اتحادیه نیستند گرفته تا جمهوری آذربایجان که به لحاظ معیارهای اروپایی یک کشور دیکتاتوری محسوب می‌شود، برای شرکت در این اجلاس دعوت شدند. همین ناهمگونی میهمانان از همان ابتدا با انتقاداتی روبه‌رو شده و برخی نشست را از ابتدا شکست‌خورده می‌دانند. در دعوت‌نامه ابتدایی اما علت این مسئله این‌گونه توضیح داده شده: «هدف ترویج گفت‌وگوی سیاسی و همکاری سیاسی برای رسیدگی به موضوعات مورد علاقه مشترک و همچنین ارتقای امنیت، ثبات و رفاه برای تقویت قاره اروپاست». گفتنی است در پایان نشست هیچ بودجه مشترک یا اعلامیه‌ رسمی تصویب نشد. اثبات موفقیت آن نیز برگزاری و یا برگزار نشدن دوباره این مجمع خواهد بود.

جنگ اوکراین و بحران انرژی، محور نشست
در حالی که ابهام‌ها بر نشست یاد شده سایه انداخته اما پیگیری اهداف چنین اجلاسی هم خالی از لطف نیست. به گفته برخی منابع، این گردهمایی با هدف گرفتن موضع واحد علیه جنگ روسیه و اوکراین صورت گرفت. کریسجانی کارینز، نخست‌وزیر لتونی با بیان اینکه پیامدهای جنگ روسیه و اوکراین وجه مشترک همه شرکت‌کنندگان است، گفت: «پیامدهای این جنگ نه تنها امنیت ما را تهدید می‌کند بلکه با افزایش هزینه انرژی، اقتصاد ما را نیز به خطر می‌اندازد. پس تنها راه تاب‌آوری ما همکاری است». عبدالرضا فرجی راد، سفیر پیشین کشورمان در نروژ و مجارستان در گفت‌وگو با قدس با اشاره به این موضوع می‌گوید: بی‌شک مهم‌ترین هدف مجمع در دو محور خلاصه می‌شود. نخست هماهنگی و موضع واحد در حوزه بحران اوکراین و تقابل با روسیه است و دومین مسئله، سوخت و اینکه چگونه اروپا در همکاری با هم می‌تواند از این بحران عبور کند. دیپلمات پیشین کشورمان تصریح کرد: البته در کنار آن، رسیدگی به چالش‌های دیگر مطرح است از جمله چاره‌اندیشی برای حل بحران قفقاز جنوبی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بود و دیدیم نشستی مهم میان رهبران دو طرف با حضور رئیس جمهور فرانسه و ترکیه شکل گرفت. همچنین درباره چالش‌های کلیدی پیش روی اروپا از منظر امنیت، آب و هوا، وضعیت وخیم اقتصادی و مهاجرت هم بحث و رایزنی خواهد شد.
فرجی راد همچنین با بیان اینکه جامعه سیاسی اروپا را باید تلاشی برای شکل‌دهی به یک ائتلاف علیه روسیه تلقی کرد، افزود: هم اکنون وضعیت میدانی جنگ به نفع اوکراین در حال رقم خوردن است. در این فضا اروپا در یک نمایش قدرت تصمیم دارد با چنین حرکتی نزدیکی دوباره خود به اوکراین را اعلام کند. وی در پاسخ به این پرسش که آیا باید ابتکار مکرون را تلاشی دوباره از سوی مقامات فرانسوی برای ایجاد اروپایی قوی بیرون از چتر آمریکا و انگلیس تعبیر کرد، می‌گوید: پاریس نشان داده به اروپای مستقل و بیرون از دایره نفوذ ایالات متحده علاقه‌مند است اما با توجه به تهدید اتمی پوتین چنین نیتی فعلاً از سوی فرانسوی‌ها مطرح نیست. ضمن اینکه قوی شدن اتحادیه و ایجاد ارتش اروپایی به تقویت بنیه نظامی آلمان متکی است که احتمالاً فرانسوی‌ها با توجه به تجربه دو جنگ جهانی، با چنین رویکردی مخالف خواهند بود. بر این اساس پاریس فعلاً به همراهی واشنگتن نیاز دارد ولی واقعیت این است تقابل با روسیه نوعی دودستگی در جبهه غرب و حتی در میان اروپایی‌ها ایجاد کرده است. پاریس اکنون به دنبال آن است با برگزاری چنین نشست‌هایی اختلافات را کم کرده و موضعی یکدست علیه مسکو ایجاد کند.

خبرنگار: مهدی خالدی